سندبلاست عملیاتی است که در آن ذرات مواد ساینده با فشار هوا روی سطوح فلزی، شیشه ای، چوب، بتن و … پاشیده می شوند تا آلودگی های موجود بر روی سطوح از بین بروند و برای انجام عملیاتی نظیر رنگ کاری و یا حکاکی آماده شوند. پس از عملیات سندبلاست، سطوحی که سندبلاست شده اند دارای خط و خش هایی می شوند که این عمل باعث جذب بهتر و با کیفیت تر رنگ می شوند. مقرون به صرفه بودن و سرعت در عملیات سندبلاست باعث شده است که این روش به عنوان بهترین روش برای صیقل دادن و زیرسازی سطوح انتخاب شود.
متداول ترین انواع سندبلاست عبارتند از: سندبلاست خشک، سندبلاست تر، ساچمه پاشی یا شات بلاست، یخ پاشی یا آیس بلاست و …
کاربردهای سندبلاست :
- برای زیرسازی سطوح جهت چسبندگی هرچه بهتر رنگ استفاده می شود.
- برای زنگ زدایی از سطوح فلزی
- جهت انجام عملیات تمیز کاری کلیه آثار تاریخی و مجسمه ها و تمامی مکان های خاص
- برای حکاکی انواع نوشته و نقش‌های مختلف و برجسته کاری آن‌ها بر روی سطوح شیشه‌ای، چوبی، کاشی و سرامیک
- برای پاک کردن و از بین بردن لکه های روغن و گریس که به مرور زمان بر روی سطح جاده ها جمع می شوند.
- برای جرم گیری دندان : این روش، باکتری‌های روی دندان را پاک و رنگ دندان را روشن می کند. دستگاه مورد استفاده در سندبلاست دندان میکروبلاست است. در اغلب موارد، از جوش شیرین به عنوان ساینده برای جرم گیری دندان استفاده می شود.
انواع مواد ساینده در سندبلاست :
- ماسه سیلیس : از ماسه سیلیس در محل هایی که امکان بازیابی مواد ساینده وجود ندارد استفاده می شود. در این روش گرد و خاک زیادی تولید می شود که تنفسشان باعث بیماری های تنفسی می شود.
- گارنت : در این روش گرد و خاک کمتری نسبت به ماسه سیلیس در حین سندبلاست تولید می شود.
- استارولیت : مخلوطی از ماسه‌های ریز و درشت است که سیلیس بسیار پایینی دارد. این ماده برای زنگ زدایی سطوح فلزی بدون ایجاد گرد و خاک زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ساچمه : برای تمیز کاری، لایه برداری و بهبود سطح فلز استفاده می شود.
- مسباره : به دلیل سختی و چگالی بالا، سرعت و تمیزی سطح بیشتری نسبت به سایر مواد ساینده دارد و بهترین جایگزین برای ماده ساینده سیلیس است و همچنین هیچگونه خطری برای سلامتی انسان نداشته و قیمت آن نیز اخیرا به علت تولید وسیع، پایین می باشد.
تجهیزات سندبلاست :
- دیگ سندبلاست : وسیله ای است که شن های مخصوص سندبلاست در آن قرار می گیرد و شامل شیرهای ورودی و خروجی، درجه فشارسنج، سوپاپ اطمینان و رطوبت گیر می باشد.
- نازل سندبلاست : لوله فلزی است که سر شیلنگ سندبلاست نصب می گردد. مواد ساینده داخل دیگ سندبلاست از طریق فشار هوای کمپرسور، وارد شیلنگ سندبلاست شده و به سمت نازل منتقل می شوند و سپس از طریق نازل بر روی سطوح پرتاب می شوند.
- کمپرسور هوا : در زمان استفاده از دستگاه سندبلاست به یک کمپرسور هوا نیاز است که بتواند با فشار زیاد مواد ساینده را به سطح مورد نظر بپاشد. هوای فشرده انرژی اصلی و کاربردی در تکنیک سندبلاست است و مقدار آن را سایز سوراخ نازلی که در سندبلاست از آن استفاده می شود تعیین می کند.
- شیلنگ سندبلاست : شیلنگ سندبلاست که به عنوات شلینگ هیدرولیک ضد سایش استفاده می‌شود. از این شیلنگ در سندبلاست برای تمیز کردن سطوح با مواد ساینده استفاده می‌گردد.
مزایای سندبلاست :
- اجرای سریع و آسان: عملیات سندبلاست نسبتا آسان و سریع است.
- تمیزکاری سریع و آسان: علاوه بر فرآیند اجرا، تمیز کردن محیط کار پس از اتمام سندبلاست نیز سریع و آسان است.
- کیفیت بالا: استفاده از روش های سندبلاست برای تمیزکاری انواع مختلف سطوح، نتیجه قابل قبولی را به همراه دارد.
- تجهیزات کم: سندبلاست با استفاده از یک کمپرسور، دیگ و نازل قابل اجرا است.
- هزینه پایین: سرعت، کیفیت و نیاز به تجهیزات کم، هزینه تمام شده سندبلاست را نسبت به روش های سنتی کاهش می‌دهد.
- کاربردهای متعدد: فرآیند سندبلاست در بسیاری از حوزه‌ها نظیر مکانیک، عمران، شیمی، پلیمر و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سازگاری با محیط زیست: اکثر ساینده های سندبلاست با محیط زیست سازگار هستند و در صورت عدم بازیابی، باعث آلایندگی یا آسیب‌های زیست محیطی نمی شوند.
معایب سندبلاست :
در صورت رعات نکردن موارد و نکات ایمنی حین عملیات سندبلاست ممکن است مشکلاتی برای افرادی که در معرض این کار قرار دارند پیش بیاید که به آن ها اشاره می کنیم :
- بیماری‌های تنفسی: در صورت استفاده از ماسه (مخصوصا نوع سیلیسی)، احتمال رخ دادن بیماری سیلیکوزیس در کارکنان افزایش می‌یابد.
- نیاز به تهویه: فرآیند سندبلاست خشک با تولید گرد و خاک زیاد همراه است. به همین دلیل، اجرای این فرآیند باید در یک محیط دارای تهویه صورت گیرد.
- احتمال آسیب فیزیکی: به دلیل استفاده از ساچمه‌های فولادی، دانه‌های شیشه‌ای و دیگر مواد سخت، برخورد ذرات ساینده به پوست می‌تواند باعث آسیب فیزیکی شود. در صورت استفاده از تجهیزات ایمنی، این مشکل برطرف خواهد شد.
نکات ایمنی که باید در عملیات سندبلاست رعایت شوند:
- آماده سازی محیط : برای شروع کار باید محیط از وسایل اضافی که ممکن است برای کارکنان خطر آفرین باشد پاکسازی شود و از سالم بودن دستگاه های تهویه، کمپرسورها و وسایل اطمینان حاصل کرد.
- بررسی تجهیزات : تجهیزات مورد استفاده نظیر ماسک ها، نازل ها و … را از نظر سلامت و نداشتن ترک و درز و همچنین فیلترهای تنفسی را باید قبل از شروع کار بررسی کرد و از سالم بودن آن ها مطمئن شد.
- پوشش های محافظتی : تمامی کارکنان باید دارای پوشش های محافظتی نظیر کلاه، لباس، دستکش، کفش، گوش گیر و عینک ایمنی باشند.